Kansdefinitie
Als er bij een experiment even waarschijnlijke uitkomsten
zijn, waarvan er zijn van een bepaald type,
dan is de kans op een uitkomst van dat type gelijk
aan .
Bij veel kansen kun je combinatiegetallen gebruiken.
Voorbeeld
Zonder en met terugleggen
In een vaas zitten knikkers, rood en wit.
We halen er knikkers uit, zonder terugleggen.
De kans op rode knikkers is:
.
We halen er knikkers uit, met terugleggen.
De kans op rode knikkers is:
.
Dit laatste is een voorbeeld van een binomiale kans. We zeggen dat een stochast binomiaal verdeeld is als het aantal successen is bij een aantal herhalingen van een experiment, steeds met twee alternatieven: succes en mislukking, waarbij de kans op succes vast is (en dus ook die op mislukking).
Hierboven zijn er herhalingen met succeskans (“rood” is hier een succes).
Als het aantal trekkingen klein is ten opzichte van de totale populatie, dan kun je kansen zonder terugleggen (hypergeometrisch) praktisch berekenen alsof de trekking met terugleggen gebeurt (binomiaal). De binomiaal berekende kans is dan ongeveer gelijk aan de werkelijke kans.
Als een toevalsgrootheid de waarden , , , , , kan aannemen, dan noemen we een cumulatieve kans. Deze is de som van de kansen: , , en .
Laat een stochast zijn die de waarden
aanneemt, met kansen .
Dan
is de verwachtingswaarde van . Als je de tabel van de kansverdeling kent:
kun je de verwachtingswaarde dus eenvoudig uitrekenen: vermenigvuldig elk van de mogelijke uitkomsten met de kans op die uitkomst en tel vervolgens de producten op.
is de standaardafwijking van .
De standaardafwijking noteren we ook wel met .
De variantie van is het kwadraat van de standaardafwijking: .
Er geldt:
voor
elke stochast en .
, mits en
onafhankelijk zijn.
Als binomiaal verdeeld is met herhalingen en succeskans , dan is en .
Een normale verdeling ligt vast door zijn verwachtingswaarde en
zijn standaardafwijking .
De kans dat tussen twee waarden en
ligt, is de oppervlakte aangegeven in de figuur hiernaast.
Deze kans noteren we met .
De totale oppervlakte onder de zogenaamde verdelingskromme is .
Voor willekeurige stochasten en en getallen geldt:
en
Bij de formules voor en tekenen we de volgende plaatjes.
Zo kun je elke normale verdeling 'vervormen' tot de standaard-normale verdeling.
De normale grootheid , met verwachtingswaarde en
standaardafwijking noemen we de
standaard-normale verdeling.
Bij een normale verdeling met verwachtingswaarde
en standaardafwijking is bij een waarde
de
-waarde van :
.
Overgaan op de standaard-normale verdeling noemen we standaardiseren.
Uitslagen met een
-waarde tussen en zijn heel gewoon: in % van de gevallen;
-waarde die meer dan van afwijkt, zijn tamelijk zeldzaam in % van de gevallen;
-waarde die meer dan van afwijken zijn uiterst zeldzaam: in % van de gevallen.
Als ,
,
, ,
normaal verdeeld zijn, dan is
dat ook.
Er geldt: .
Als ,
,
, ,
onafhankelijk zijn geldt ook:
, dus
.
In het bijzonder geldt de wortel--wet.
Als ,
,
, ,
onafhankelijk en normaal verdeeld zijn met dezelfde verwachtingswaarde
en standaardafwijking , dan geldt voor de som met
:
en
.
Voor het gemiddelde met geldt:
en
.
Als onafhankelijke grootheden met dezelfde kansverdeling bij
elkaar opgeteld worden, gaat de som steeds meer lijken op
een normale verdeling.
De kansverdeling van een binomiale grootheid met kansparameter en aantal herhalingen
is goed te benaderen met een normale grootheid met dezelfde
verwachtingswaarde en
standaardafwijking
.
Zo is bijvoorbeeld:
en
enzovoort.
Dit klopt beter naarmate groter is en in de buurt
van ligt.
Op de GR kun je ,
en
berekenen.
Ook kun je de grenswaarde bij een gegeven kans
vinden.
Voor alle getallen en en positieve gehelen getallen
geldt:
.
Voorbeeld
De vierde rij in de driehoek van Pascal is als volgt:
.
Dus .